องค์การอนามัยโลก (WHO) ยกระดับโควิด-19 สายพันธุ์ “XBB.1.16” หรือที่มีชื่อเล่นว่า “อาร์คทูรัส (Arcturus)” ตามชื่อดาวที่สว่างที่สุดในซีกโลกเหนือ ให้เป็น “สายพันธุ์ต้องให้ความสนใจ (VOI)” หลังพิจารณาว่า มีคุณสมบัติบางอย่างเหนือโควิด-19 สายพันธุ์ย่อยอื่นๆ

WHO พบว่า XBB.1.16 มีความได้เปรียบในการเติบโตมากว่า และมีความสามารถในการหลบเลี่ยงระบบภูมิคุ้มกันมากกว่า ทำให้ประเมินแล้วว่า XBB.1.16 อาจแพร่กระจายไปทั่วโลกและมีส่วนทำให้จำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นได้ อย่างไรก็ตาม WHO ยืนยันว่า อย่าเพิ่งตื่นตระหนก ในปัจจุบัน ยังไม่มีสัญญาณของความรุนแรงที่เพิ่มขึ้น การประเมินความเสี่ยง XBB.1.16 เบื้องต้นยังดำเนินอยู่และคาดว่าจะเผยแพร่ในอีกไม่กี่วันข้างหน้า

XBB.1.16 ถูกตรวจพบครั้งแรกในอินเดียเมื่อวันที่ 23 มกราคม 2023 ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นตัวการที่ทำให้เกิดผู้ป่วยโควิด-19 เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ สายพันธุ์นี้ยังเริ่มระบาดมากในสหรัฐฯ คิดเป็น 7.2% ของผู้ป่วยโควิด-19 ทั้งหมดในประเทศ

จนถึงขณะนี้ มีการรายงาน XBB.1.16 ใน 31 ประเทศทั่วโลก และ ณ วันที่ 2 เมษายน 2023 คิดเป็น 4.2% ของลำดับเชื้อไวรัสที่อัปโหลดไปยังฐานข้อมูล GISAID เพิ่มขึ้นมากพอสมควรจาก 0.5% ของเมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2023

รายงานโดยสังเขปจากแพทย์ในอินเดียยังตั้งข้อสังเกตว่า XBB.1.16 อาจเกี่ยวข้องกับอาการ “คันตา” หรือ “ตาแฉะ” รวมถึงมีไข้สูงและไอ โดยเฉพาะในเด็กที่ติดเชื้อ ไวรัสอื่นๆ เจ้าโควิด-19 สายพันธุ์นี้ก็สามารถกระตุ้นให้เกิดเยื่อบุตาอักเสบหรือตาแดงได้ แต่จนถึงขณะนี้ อาการนี้พบได้ค่อนข้างน้อยในผู้ป่วยโควิด-19 และอาจสร้างความสับสนกับโรคอื่นได้

นอกจาก XBB.1.16 แล้ว สายพันธุ์โควิด-19 ที่ WHO กำลังจับตาอย่างใกล้ชิดคือ XBB.1.15 โดยถูกจัดเป็นสายพันธุ์ที่ต้งองสนใจเช่นเดียวกัน จากความเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อคุณสมบัติต่าง ๆ เช่น การติดเชื้อ การหลีกเลี่ยงระบบภูมิคุ้มกัน หรือความรุนแรงของโรค มีการรายงาน XBB.1.5 ใน 96 ประเทศ และปัจจุบันคิดเป็น 50.8% ของลำดับพันธุกรรมที่อัปโหลดไปยังฐานข้อมูล GISAID

ในการแถลงข่าวเมื่อวันที่ 29 มี.ค. 66 ดร.มาเรีย ฟาน เคอร์โคฟ หัวหน้าฝ่ายเทคนิคด้านโควิด-19 ของ WHO กล่าวเตือนว่า โลกยังคงอยู่ในภาวะโรคระบาดและภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข แม้ว่าจะอยู่ในสถานการณ์ที่ดีกว่าเมื่อ 3 ปีก่อนก็ตาม

ขณะที่ความสามารถของโควิด-19 ในการพัฒนาทำให้มันสามารถแพร่เชื้อได้มากขึ้น และกระตุ้นให้เกิดอาการใหม่ได้อาจฟังดูเป็นเรื่องน่าตกใจ แต่ ณ ตอนนี้ยังไม่มีอะไรบ่งชี้ว่า XBB.1.16 นั้นอันตรายกว่าสายพันธุ์อื่นๆ ที่มีอยู่ในปัจจุบัน ถึงกระนั้นก็ตาม สิ่งสำคัญคือเรายังคงต้องระแวดระวังกันต่อไป และพยายามหลีกเลี่ยงสถานการณ์สุ่มเสี่ยงที่อาจทำให้ติดเชื้อ