อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เผยประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องสมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ. 2568 เน้น ช่อดอกกัญชา เพื่อใช้ในการกำกับดูแลอย่างเป็นระบบตามหลักวิชาการและความปลอดภัยของสาธารณชน เปิดช่องทางผู้ประกอบการที่มีความพร้อมดำเนินกิจการได้ตามกฎหมาย

นพ.สมฤกษ์ จึงสมาน อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กล่าวว่า ภายใต้ข้อปฏิบัติฉบับใหม่ “ช่อดอกกัญชา” ถูกกำหนดให้เป็น สมุนไพรควบคุม ที่อนุญาตให้จำหน่ายได้เฉพาะเพื่อการแพทย์เท่านั้น มาตรการใหม่นี้สะท้อนความพยายามของกระทรวงสาธารณสุขในการกำกับดูแลการใช้กัญชาอย่างเป็นระบบภายใต้หลักวิชาการและความปลอดภัยของสาธารณชนเป็นสำคัญ ขณะเดียวกันก็เปิดช่องทางให้ผู้ประกอบการที่มีความพร้อมสามารถดำเนินกิจการได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย

ทางกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ไม่ได้นิ่งนอนใจ ได้ทำงานร่วมกับหน่วยงานบังคับใช้กฎหมาย เช่น สำนักงานตำรวจแห่งชาติ และ ฝ่ายปกครอง ในการตรวจสอบและดำเนินการตามกฎหมายกับผู้ที่ฝ่าฝืนอย่างสม่ำเสมอ ระหว่างช่วงเดือน มีนาคม – กรกฎาคม 2568 ได้มีการลงพื้นที่บังคับใช้กฎหมายกับผู้ลักลอบส่งออกสมุนไพรควบคุมกัญชา ณ สนามบินดอนเมือง และ สนามบินสุวรรณภูมิ มีการดำเนินการผู้กระทำความผิด จำนวน 33 ราย โดยสามารถยึดช่อดอกกัญชา จำนวน 980.65 กิโลกรัม

สำหรับการส่งออกต้องมีเอกสารประกอบครบถ้วน ล่าสุด ทางกรมฯ ได้วางแผนดำเนินการกำกับติดตาม ตรวจสอบสถานประกอบการ โดยกำหนดลงพื้นที่ตรวจสอบสถานประกอบการทุกแห่ง ในพื้นที่ เขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 3,897 แห่ง ในส่วนภูมิภาคได้มอบหมายให้สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด ในแต่ละจังหวัด เป็นผู้ดำเนินการพร้อมรายงานผ่าน Google ฟอร์ม มาที่กรมฯ ทุกเดือน

ในส่วนข้อห้ามตามประกาศล่าสุด คือ ห้ามขายผ่านเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ ช่องทางอิเล็กทรอนิกส์ หรือเครือข่ายคอมพิวเตอร์ รวมถึง ห้ามจำหน่ายในวัด หรือ สถานที่สำหรับปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา หอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ สวนสนุก และสถานที่อื่นๆที่มีความเสี่ยง การใช้กัญชาเพื่อสันทนาการ หรือ การกระทำที่ก่อให้เกิดเหตุรำคาญ ในที่สาธารณะ หรือการผลิตจำหน่าย จ่ายแจกอาหาร ที่ปรุงผสมกัญชา ยังคงเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมาย

นพ.เทวัญ ธานีรัตน์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กล่าวว่า ทั้งนี้ แปลงปลูกกัญชา ได้กำหนดมาตรฐาน GACP เป็นเกณฑ์หลักสำหรับการรับรองแปลงปลูกกัญชา และยังเปิดรับมาตรฐานเทียบเท่าอื่น ๆ เช่น Organic Thailand, EU GMP, GLOBAL GAP, IFOAM และ GAP สมุนไพรที่ได้รับการรับรองจาก กรมวิชาการเกษตร เพื่อรองรับการผลิตทั้งในประเทศและเพื่อการส่งออก เพื่อควบคุมความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ กรมฯได้กำหนด แนวทางสำหรับร้านจำหน่ายช่อดอกกัญชาให้ร้านค้าทุกแห่งที่จำหน่ายช่อดอกกัญชา ต้องมีเอกสารรับรองผลการตรวจวิเคราะห์ (COA – Certificate of Analysis) ตามเกณฑ์ที่กำหนด โดยร้านที่มีสต็อกจำนวนน้อยจะได้รับการผ่อนผัน ให้จำหน่ายได้ถึงสิ้นเดือนกรกฎาคมนี้ ก่อนประกาศใช้มาตรการอย่างเป็นทางการ หากมีสต็อกจำนวนมากและยังจำหน่าย ไม่หมด จะต้องจัดหาผลตรวจวิเคราะห์เพิ่มเติมให้ครบถ้วน ร้านค้าที่ประสงค์จะจัดหาแหล่งวัตถุดิบจากแปลงที่ได้รับรองมาตรฐาน สามารถติดต่อขอข้อมูลจากกรมฯ ในวันและเวลาราชการ

ขณะนี้ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้ประสานความร่วมมือกับหลายหน่วยงาน เช่น กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์, บริษัท ห้องปฏิบัติการกลาง (ประเทศไทย) จำกัด และห้องปฏิบัติการของกรมฯเอง เพื่อเสริมศักยภาพในการตรวจวิเคราะห์คุณภาพช่อดอกกัญชาให้รวดเร็ว ลดขั้นตอนที่ล่าช้า และอำนวยความสะดวกแก่ผู้ประกอบการ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก พร้อมที่จะดำเนินมาตรการควบคุมคุณภาพอย่างต่อเนื่อง เพื่อสร้างความเชื่อมั่นในผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์ และวางรากฐานสู่อุตสาหกรรมที่มั่นคง ปลอดภัย และยั่งยืน