สสส. ถอดบทเรียนขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาพ “ฮ่วมใจ๋ ฮ่วมก่อสุข (ภาวะ)” หนุน จ.ลำปาง ใช้แนวคิด “สามเหลี่ยมสมดุล” จัดอาหารกลางวัน 2:1:1 ลดปัญหาพัฒนาการเด็กปฐมวัย น้ำหนักเกินและอ้วน พร้อมเดินหน้ายกระดับศูนย์วิทย์ฯ จ.ลำปาง เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้สุขภาวะด้านจัดการโภชนาการผู้สูงอายุ เตรียมขยายผลส่งต่อองค์ความรู้ 8 จังหวัดภาคเหนือ ภายในปี 2568

เมื่อเวลา 11.00 น. วันที่ 10 มิ.ย. 2568 ที่โรงเรียนอนุบาลลำปางเขลางค์รัตน์อนุสรณ์ ต.เวียงเหนือ อ.เมือง จ.ลำปาง คณะกรรมการบริหารแผนคณะที่ 8 สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) นำโดย นายวิเชษฐ์ พิชัยรัตน์ กรรมการกองทุน สสส. และประธานคณะกรรมการบริหารแผนคณะที่ 8 สสส. พร้อมด้วยคณะผู้บริหาร สสส. และสื่อมวลชน ลงพื้นที่ศึกษาดูงาน “ฮ่วมใจ๋ ฮ่วมก่อสุข (ภาวะ)” ถอดบทเรียนด้านการบริหารจัดการพื้นที่สุขภาวะในโรงเรียน ปรับพฤติกรรมเสี่ยงด้านสุขภาพให้เด็กและเยาวชน พร้อมเยี่ยมชมศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาลำปาง พื้นที่เรียนรู้สุขภาวะของคนทุกเพศทุกวัย

นายวิเชษฐ์ กล่าวว่า สสส. มุ่งสร้างโอกาสการเข้าถึงสื่อ องค์ความรู้ เพิ่มทักษะของกลุ่มเป้าหมาย และการสร้างค่านิยมในการสร้างเสริมสุขภาวะ ขับเคลื่อนสังคมลดปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพ โดยเฉพาะโรคไม่ติดต่อ (NCDs) ซึ่งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 ของการเสียชีวิตทั้งหมดของคนไทยหรือเกือบ 4 แสนคนต่อปี คิดเป็นความสูญเสียทางเศรษฐกิจของไทยถึง 1.6 ล้านล้านบาทต่อปี การจัดกิจกรรมลงพื้นที่ จ.ลำปาง ครั้งนี้ มีเป้าหมายสำคัญ คือการเสริมสร้างความเข้าใจในการดำเนินงานด้านสุขภาวะและเปิดพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างคณะกรรมการบริหารแผนคณะ 8 กับผู้ปฏิบัติงานในพื้นที่ โดยคาดหวังว่าความร่วมมือระหว่าง สสส. และภาคีเครือข่าย จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถของผู้นำการเปลี่ยนแปลงและยกระดับความเข้าใจเกี่ยวกับสุขภาวะของประชาชน นำไปสู่การสร้างแรงบันดาลใจและทัศนคติเชิงบวกต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาวะอย่างยั่งยืน

“ขอชื่นชมภาคีเครือข่าย จ.ลำปาง ที่มีความพร้อมในการจัดกระบวนการร่วมกับ สสส. เร่งป้องกันและแก้ไขปัญหาการเกิดโรค NCDs ได้ครอบคลุมตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุ โดยพัฒนาองค์ความรู้และนวัตกรรม ขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ จัดสภาพแวดล้อมด้านอาหารเพื่อสุขภาวะที่เอื้อต่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ใช้แนวคิด “สามเหลี่ยมสมดุล” เสริมสร้างศักยภาพเด็กนักเรียนจำนวน 3,295 คนให้ตระหนักต่อการสร้างเสริมสุขภาวะ ผ่านเมนูอาหารกลางวันที่ถูกต้องตามหลักโภชนาการ ตลอดจนพัฒนาโครงการอาหารปลอดภัยในผู้สูงอายุ โดยศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาลำปาง มีแกนนำชมรมผู้สูงอายุในระดับอำเภอร่วมส่งต่อองค์ความรู้เลือกอาหารที่เหมาะสมกว่า 100 คน ช่วยให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพดี ลดอัตราของโรค NCDs ในพื้นที่ได้อย่างเห็นผล ซึ่งภายในปี 2568 จะมีการขยายผลโครงการไปสู่กลุ่มแกนนำผู้สูงอายุ 8 จังหวัดภาคเหนือ ตอกย้ำความเข้มแข็งในการขับเคลื่อนงานประเด็นการบริโภคอาหารที่เหมาะสมและปลอดภัยซึ่งเป็น 1 ใน 7 ประเด็นเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ ภายใต้ทิศทางและเป้าหมายการดำเนินงานระยะ 10 ปี (พ.ศ. 2565-2574) ของ สสส.” นายวิเชษฐ์ กล่าว

สามเหลี่ยมสมดุล
นายสุนธร ธรรมสิทธิ์ ผู้อำนวยการโรงเรียนอนุบาลเขลางค์รัตน์อนุสรณ์ จ.ลำปาง กล่าวว่า โรงเรียนฯ ร่วมกับ สสส. พัฒนากระบวนการจัดกิจกรรมห้องเรียนพ่อแม่ “The Parents Lab” ภายใต้แนวคิด “สามเหลี่ยมสมดุล” มุ่งสร้างสมดุลให้เด็กมีพัฒนาการดีสมวัย 3 ด้านคือ

1.การรับประทานอาหารตามหลักโภชนาการ

2. การเล่นหรือการขยับร่างกายที่เหมาะสม

3.การนอนหลับพักผ่อนอย่างน้อย 8 ชั่วโมง

โดยเน้นการมีส่วนร่วมทั้งในระดับนักเรียนและครอบครัว เริ่มจากการจัดอาหารกลางวันตามหลักโภชนาการ หลังจากพบว่าเด็กมีปัญหาน้ำหนักเกินและอ้วนสูงถึง 20.6% หรือประมาณ 679 คน จากเด็กนักเรียน 3,295 คน สาเหตุเกิดจากพฤติกรรมการบริโภคอาหารไม่ถูกหลักโภชนาการ กินผักและผลไม้ไม่เพียงพอ กินขนมกรุบกรอบ ดื่มเครื่องดื่มที่มีรสหวาน

“กิจกรรมห้องเรียนพ่อแม่ ดำเนินงานด้วยกลยุทธ์ 3 สร้างคือ 1.สร้างความรู้ความเข้าใจ ผ่านช่องทางออฟไลน์และออนไลน์ในการเผยแพร่ความรู้ผ่านกิจกรรม งานครัวสุขภาพ 2.สร้างพื้นที่ให้เด็กมีส่วนร่วม ในการออกแบบสื่อและจัดกิจกรรมปฏิบัติการเพื่อสร้างความเข้าใจผ่านการมีส่วนร่วม เช่น แนะแนวโภชนาการในห้องเรียน ทดลองการจัดจานอาหารสุขภาพแบบ 2:1:1 ทุกสัปดาห์ ควบคู่กับกิจกรรม “ขยับวันละ 60 ” เพื่อลดพฤติกรรมเนือยนิ่งและ 3.สร้างเครือข่ายความร่วมมือ บ้าน โรงเรียน ชุมชน และหน่วยงานภาคีเครือข่าย เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งและขยายผลโครงการสู่กลุ่มเป้าหมายในวงกว้าง ซึ่งนอกจากทำให้เด็กเข้าใจโภชนาการตามหลักที่ถูกต้องแล้ว ยังส่งผลให้ลดอัตราเด็กที่เคยน้ำหนักเกิน-อ้วนลง 11 คน คิดเป็น 1.6%” นายสุนธร กล่าว

ต่อมาเวลา 14.00 น. คณะกรรมการบริหารแผนคณะที่ 8 สสส. พร้อมด้วยคณะผู้บริหาร สสส. และสื่อมวลชน ลงพื้นที่เยี่ยมชมและศึกษาดูงาน ที่ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาลำปาง (ศูนย์เรียนรู้สุขภาวะภูมิภาค)

นายสังข์ กาญจนเพิ่มพูน ผู้อำนวยการศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาลำปาง กล่าวว่า ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาลำปาง เป็น 1 ใน 18 พันธมิตรแหล่งเรียนรู้ทั่วประเทศ ที่ได้รับการสนับสนุนนวัตกรรม เครื่องมือ องค์ความรู้ด้านสุขภาวะ และการพัฒนาศักยภาพเรื่องการสื่อสาร จาก สสส. ทำให้สามารถยกระดับเป็นศูนย์เรียนรู้สุขภาวะภูมิภาคของคนทุกเพศทุกวัย มุ่งส่งเสริมองค์ความรู้ด้านสุขภาวะผ่านการสร้างแรงบันดาลใจ ปรับทัศนคติเรื่องสุขภาพสู่การเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อสุขภาวะที่ดี ที่ผ่านมาศูนย์ฯ ร่วมกับองค์การบริหารส่วนจังหวัดลำปาง สภาผู้สูงอายุจังหวัดลำปาง และชมรมผู้สูงอายุในอำเภอ พัฒนาโครงการอาหารปลอดภัยในผู้สูงอายุ เน้นสร้างเสริมองค์ความรู้ผ่านเมนูอาหารพื้นถิ่นภาคเหนือที่บริโภคเป็นประจำ เช่น ลดปริมาณโซเดียมจากเครื่องปรุง ใช้เครื่องปรุงสมุนไพร รวมถึงพัฒนานวัตกรรมดูโภชนาการอย่างง่ายด้วยสัญลักษณ์ “เขียว-เหลือง-แดง” ช่วยให้ผู้สูงอายุเลือกอาหารได้อย่างเหมาะสม ลดความเสี่ยงโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง และโรคหัวใจ นำไปสู่การขยายผลในกลุ่มแกนนำผู้สูงอายุ 8 จังหวัดภาคเหนือ ภายในปี 2568